“Opvolgen en niet loslaten is het devies.” Met deze woorden vatte casemanager Suzanna van Houweninge treffend de essentie van Krachtige basiszorg samen tijdens de inspiratieavond op 24 april 2025 in Buurthuis De Bol. Zo'n tachtig huisartsen en praktijkondersteuners kwamen samen om ervaringen te delen, elkaar te inspireren en praktische tips uit te wisselen. Een warme, betrokken avond waar samenwerken aan toegankelijke en passende zorg centraal stond.

Krachtige basiszorg betekent dat iedereen in onze aandachtswijken de zorg krijgt die écht nodig is, zonder drempels. Huisartsenteams, gemeenten en zorgverzekeraars werken samen om gezondheidsproblemen bij de kern aan te pakken – niet alleen medisch, maar ook sociaal en mentaal. Het doel is om de gezondheid van bewoners te verbeteren, de zorgdruk te verlagen en de zorg toegankelijk en effectief te maken, juist voor degenen die het het hardst nodig hebben.

GGZ-alternatief: breed uitvragen met het 4D-model

Huisarts Johan Berendse en casemanager Suzanna van Houweninge deelden hoe zij binnen hun huisartsenpraktijk in Amsterdam-Noord werken met een casemanager die een breed gesprek voert met patiënten, gebruikmakend van het 4D-model. Dit instrument helpt om de achterliggende oorzaken van lichtere psychische klachten te achterhalen. In plaats van direct naar de GGZ te verwijzen, worden patiënten begeleid naar initiatieven in de wijk, zoals welzijn op recept of schuldhulpverlening.

“Als wij verwijzen naar ergens in de stad, ‘verdwijnen’ mensen gewoon,” vertelde Johan Berendse. “Door samen te werken met buurtteams en initiatieven in de wijk kunnen wij patiënten volgen en gericht ondersteunen.”

Suzanna van Houweninge lichtte toe: “Na drie weken bellen we of mensen geholpen zijn door het buurtteam. Ook na drie maanden vragen we actief na hoe het gaat. Veel patiënten geven terug dat ze zich gehoord en geholpen voelen.”

Meer weten over het 4D-model? Bekijk de handleiding (PDF) en de vertalingen in het Nederlands, Spaans en Somalisch.

POH Krachtige basiszorg: nabij en volhardend

Praktijkondersteuner Leanne Beukers vertelde over haar werk in een huisartsenpraktijk in Amsterdam-Zuidoost. “Mijn contacten met een cliënt duren meestal drie kwartier tot een uur. Die tijd heb je dan ook echt nodig voor de gesprekken met patiënten, maar ook voor de opvolging,” vertelde Leanne Beukers. “In onze praktijk in Amsterdam Zuidoost merk je dat afspraken soms lastig gaan. Mensen hebben vaak zoveel aan hun hoofd dat ze afspraken vergeten. Toch blijven we geduldig nabellen en opvolgen, want juist dat maakt het verschil.”

Marlies Boogaards, eveneens POH Krachtige basiszorg, gaf een inkijkje in haar onderzoek naar alcohol- en drugsgebruik in de wijk: “Ik merk dat de eerste contacten wisselend zijn. Sommige mensen zeggen: 'je overvalt mij', terwijl anderen het juist fijn vinden dat er echt naar hen geluisterd wordt,” zei Marlies Boogaards. “Ons doel is om in kaart te brengen hoe groot het alcohol-, cannabis- en cocaïnegebruik in de wijk is. We zien ook steeds vaker mensen met een vermoeden van Korsakov. Die signalen kun je niet altijd kwijt bij bestaande voorzieningen zoals casemanagers dementie. De problematiek in de wijk wordt echt zwaarder.”

Teamversterking: samen werken aan krachtige zorg

Daphne Wiersma, coach bij Hart aan het Werk, benadrukte tijdens de avond het belang van samen het gesprek voeren over de invulling van Krachtige basiszorg. “Ik help teams om samen invulling te geven aan Krachtige basiszorg,” legde ze uit. “Als je met Krachtige basiszorg begint, verandert er veel in de huisartsenpraktijk. Het beperkt zich niet tot de spreekkamer; ook assistentes en andere teamleden krijgen ermee te maken. Daarom is het zo belangrijk om samen te bespreken: waarom doen we dit en wat betekent het voor ons dagelijks werk? Onder hoge werkdruk wordt alles vloeibaar, maar druk kan het ook moeilijker maken om elkaar vast te houden. Je moet elkaar blijven zien en steunen, juist als het zwaar is.”

Danielle van Densen, praktijkondersteuner in Amsterdam-West, deelde de impact van het traject in haar praktijk: “We zijn bewuster bezig met hoe we onze werkdag beginnen en eindigen. We luisteren beter naar elkaar en merken dat ons werkplezier is toegenomen. Dat geeft energie.”

Interactief leren in gesprek met elkaar

Deelnemers gingen in gesprek over vragen als: "Van wie is het 4D-gesprek eigenlijk?" De consensus was duidelijk: het is iets van iedereen. “Iedereen moet breder leren kijken, niet alleen de POH GGZ,” aldus een deelnemer.

Ook de beperkingen kwamen ter sprake. “Het vraagt bewuste keuzes en tijd om een 4D-gesprek goed te voeren,” merkte een huisarts op. Deelnemers benadrukten dat nauwe betrokkenheid in de wijk essentieel is: “Als je de mensen en hun leefomgeving kent, kun je sneller signaleren en effectiever verwijzen.”

Aanvankelijk dacht een van de deelnemers dat een POH-Krachtige basiszorg niet veel extra’s zou bijdragen, maar inmiddels ziet zij hoeveel verschil de inzet van de POH-Kb maakt.

Er was ook aandacht voor de rol van de POH Krachtige basiszorg in het sociaal domein. “Ik zit tussen de zorg en het sociaal domein in,” zei een POH. “Ik vervang het buurtteam niet, maar begeleid de patiënt naar zelfstandigheid en houd vinger aan de pols.”

Het belang van een kartrekker

Tijdens het gesprek kwam naar voren dat goede samenwerking tussen huisartsenpraktijken en wijkpartners vraagt om regie. “Je hebt echt iemand nodig die de overleggen organiseert en het proces blijft trekken, anders verzandt het snel,” zei een deelnemer. Met vaste momenten voor casuïstiekbespreking en een duidelijke coördinatie kan de samenwerking daadwerkelijk bijdragen aan betere en toegankelijke zorg in de wijk.

Om deze samenwerking duurzaam vorm te geven, ondersteunt Elaa praktijken bij het opzetten van overleggen tussen huisartsen en buurtteams.

Samen bouwen aan krachtige zorg

De inspiratieavond maakte duidelijk dat Krachtige basiszorg niet iets is wat je alleen kunt doen. Het vraagt verbinding, samenwerking en de moed om verder te kijken dan de spreekkamer. “We hebben elkaar nodig,” vatte een deelnemer de avond krachtig samen.

Met de gedeelde praktijkervaringen, inzichten en praktische handvatten kunnen de deelnemers verder bouwen aan een stevig fundament voor betere, toegankelijke zorg in de Amsterdamse aandachtswijken.

Meer weten over Krachtige basiszorg? Bekijk het zorgprogramma op de website van de Amsterdamse Huisartsen Alliantie.